قبرستان ارامنه مشهد

آرامستان تاریخی ارامنه در شهر مشهد، یکی از گورستان‌های قدیمی این شهر به شمار می‌رود. این قبرستان، با قدمتی بیش از صد سال، محل دفن مسیحیانی بوده که در شهر طوس و مشهد قدیم ساکن بوده‌اند. با این که این محل در حال حاضر به‌ نوعی در وسط شهر و در یکی از محلات پرجمعیت شهر قرار گرفته است، اما در گذشته این منطقه دور از شهر بوده و به تدریج و با گسترش شهر در داخل و نزدیک به هسته مرکز شهر نیز واقع شده است.این اثر، تنها گورستان مربوط به ارامنه در شهر مشهد است که از لحاظ تاریخی- سیاسی از جایگاه و ارزش خاصی برخوردار بوده و با شماره۳۱۴۴۴ در ردیف آثار ملی قرار گرفت.

---

حضور ارامنه در مشهد از چه زمانی بود؟

برای نخستین بار نادرشاه افشار تعدادی از خانوارهای ارامنه و یهودی را به مشهد کوچ داد و آن‌ها را در محله عیدگاه و بیرون از آن ساکن کرد و از آنجایی که خراسان با کشورهای آسیای میانه مرز مشترک داشت و پلی ارتباطی بین این کشور‌ها محسوب می‌شد، تجار و صنعتگران مسیحی بسیاری از ایروان، قراباغ، نخجوان، ترکمنستان و روسیه به این منطقه مهاجرت کردند.

 

نمایی از قبرستان ارامنه مشهد

رفته رفته مهاجران ارمنی از اواخر قرن نوزدهم میلادی و در زمان حکومت قاجار از مرز باجگیران و درگز وارد این استان شدند و سپس در شهر مشهد، قوچان، نیشابور، شیروان، سبزوار، بجنورد و درگز اقامت گزیدند.

تاریخچه قبرستان ارامنه مشهد

مدفونین گورستان ارامنه شهر مشهد از کشورهای آمریکا، روسیه، گرجستان، کانادا، فرانسه، لهستان و... بوده و خطوط نوشته شده بر روی الواح قبور شامل رسم‌الخط فارسی، آرامی، ارمنی، انگلیسی، لهستانی، فرانسوی، روسی و … است. قدیمی‌ترین تاریخ روی سنگ قبرها متعلق به اواخر دوره قاجار و جدید‌ترین آن اوایل پهلوی دوم است و مهم‌ترین قبر این گورستان متعلق به مبلغ آمریکایی لوئیس اف. اسلستین است که در سال۱۳۱۲ق/۱۸۹۵م در مشهد متوطن شد.

 

لوحی در قبرستان ارامنه مشهد

در این گورستان افرادی با فرق گوناگون دفن شده‌اند که می‌توان به ارتودکس‌ها، کاتولیک‌ها، ارامنه گریگور و آشوری‌ها اشاره کرد. همچنین بخشی از قبور این گورستان متعلق به مهاجران لهستانی و گویای حقیقتی تلخ از برگ‌های تاریخ جنگ جهانی دوم است، زنان و کودکانی که در سال ۱۹۴۲ میلادی پس از رهایی از اردوگاه‌های کار اجباری در سیبری به ایران پناه آوردند و متاسفانه تعدادی از این افراد به دلیل بیماری‌ها و ناتوانی و سختی‌های راه درگذشتند؛ در این آرامستان ۳۰ لهستانی مهاجر در بخشی ویژه مدفون هستند.

 

نمایی از بازدید لهستانی های از قبرستان ارامنه مشهد

در ادامه هم تصاویری از حضور گردشگران لهستانی در این آرامستان را ببینید که به هموطنان مدفون در این گورستان ادعای احترام می‌کنند.

وسعت قبرستان ارامنه مشهد

وسعت این گورستان در گذشته بسیار بیشتر از اندازه فعلی آن بوده است. در سال‌های اخیر و در راستای انجام برخی اقدامات عمرانی از سوی شهرداری بخش اعظم این گورستان تخریب شده است. زمین محل احداث ساختمان شهرداری منطقه ۲ مشهد در ضلع شمالی گورستان و ساختمان مرکز مخابرات مطهری مشهد و قسمتی از ابتدای بلوار شهید کریمی در ضلع شرقی این محل ساخته شده است. به‌طور کلی تقریبا وسعتی معادل۲۵۸۴ مترمربع از کل ملک قبرستان جهت ساخت و ساز تخریب شده و سنگ قبور آن به قسمت دیگری منتقل شده است.

[caption id="attachment_5189" align="aligncenter" width="600"]

 

نمایی از قبرستان ارامنه مشهد

در این محل کلیسای مسیحیان هم قرار دارد که قدمت آن به هفتاد سال می‌رسد. محدوده زمین قبرستان ارامنه مشهد وسعتی معادل۴۵۴۲مترمربع و مساحت کلیسا یا مادور (نمازخانه) آن ۱۰۲ مترمربع است. طبق کتیبه سردر، مادور راهبه کا‌ترین را آرپنیک و ملکوم هارتونیاس به یاد مادر و مادرزن خود که در همین مکان دفن شده‌اند در سال ۱۹۴۷ میلادی بنا کرده‌اند.

آدرس قبرستان ارامنه مشهد

این گورستان در خیابان حرعاملی، ابتدای تقاطع شهید کریمی واقع شده است.

امیدواریم که این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد.

منبع

قبرستان ارامنه مشهد